Z głową do góry

Marta Szpot
22 lis 2016
3 minut(y) czytania

czyli subiektywne obserwacje z podróży miłośnika architektury

- Amsterdam -

Zawsze zostaję w tyle za kompanami podróży. Prędzej czy później ale zawsze. Oni mają mapę i plan podróży przed nosem. Świetnie orientują się w przestrzeni. Zapamiętują ulice i znaki rozpoznawcze. Mają też dokładnie wyliczony czas kiedy i gdzie musimy być aby to i tamto zobaczyć, wiedzą w jakich godzinach dana atrakcja jest dostępna i ile czasu możemy na nią poświęcić. Jestem tym kompanom bardzo wdzięczna, gdyby nie oni zgubiłabym się w pierwszej lepszej uliczce, zmęczona przysiadła na ławce i zapomniała się w obserwacji codzienności mieszkańców i sztuce ozdabiania wszystkiego co dla danej społeczności tego ozdabiania jest warte. Ale warto czasem zwolnić krok, podnieść do góry głowę i poznać miasto od strony fasad, dachów, ogrodów balkonowych.

Amsterdam, miasto portowe i stolica Holandii, a raczej w odwrotnej kolejności choć dla mnie właśnie w takiej. Moja pierwsza tutaj wizyta i zachwyt wąskimi, przytulonymi do siebie kamienicami, wijących się wzdłuż licznych kanałów, dzięki którym miasto nazywane jest Wenecją Północy. Ceglane, często czarne fasady. Białe, wielkie okna z czarnymi markizami. Wszystko spójne, harmonijne i utrzymane w jednym stylu. A jednak każdy z domów się pręży i przykuwa uwagę innym detalem.

Wielkie okna, bez firanek, przy słonecznej pogodzie szeroko otwarte, pozwalają podejrzeć wnętrza i mieszkających w nich Holendrów, a właściwie prawie wejść do środka i to prosto z ulicy. Na mój ciekawski wzrok odpowiadają miłym uśmiechem. Nie przeszkadzam im. Widać drewniane holenderskie meble, dobrą sztukę na ścianach, wszechobecne antresole. Piękne kryształowe żyrandole, miękkie fotele Uszaki i proste, nowoczesne kuchnie. Stół jadalny postawiony centralnie w oknie wygląda jak miejsce w restauracji dostępne dla każdego przechodnia. Wręcz zaprasza na herbatę. Wszystko to w jednej wielkiej, otwartej przestrzeni ciągnącej się w głąb kamienicy, aż do ogrodu po drugiej stronie, bez ani jednego dodatkowego oświetlenia - sporadycznie mały świetlik. Zaczynam rozumieć sens wielkich, otwartych okien. Mają zagwarantować jak największą ilości światła w głębszych strefach apartamentów.

W przewodniku (od kompana) czytam, że któryś z władców narzucił podatek zależny od szerokości kamienicy, a maksymalna jej szerokość mogła wynieść 9 metrów. Na to praktyczni, a jak inni mówią oszczędni Holendrzy zareagowali budując wąskie i głębokie domy, w których długie korytarze prowadziły na drugi koniec budynku. Wyobraźcie sobie ich desperację - najwęższa kamienica ma około metra szerokości czyli właściwie rozmiar drzwi.

I tak piękne, dekoracyjne drzwi prowadzą do wąskiego korytarza ze schodami. Zdecydowanie za wąskiego na wniesienie zwykłych cotygodniowych zakupów, a co dopiero większych przedmiotów czy mebli. Doceniam jeszcze bardziej pomysł z wielkimi oknami. To jedyna droga aby cokolwiek wstawić do środka. Ale co z wyższymi kondygnacjami? Przeciętna kamienica ma 4 - 5 poziomów przy tym domy sąsiadują ze sobą ściana w ścianę. Mój wzrok podąża ku górze i zatrzymuje się przy.... haku. Wielkim, białym haku, który znajduje się na szczycie kamienicy. Każdej kamienicy. Starej czy nowej. Tak wiem, że kiedyś pomagały wyładować importowane towary ze statków płynących po kanałach ale jest też i inny powód. Haki służą do podciągania na linach mebli, materiałów budowlanych na potrzebną kondygnację, a następnie wciągnięcie ich przez wielkie okno. Z tego także wynika fenomen pochyłych domów. Bo tak jak Piza we Włoszech ma jedną krzywą wieżę, tak w Amsterdamie znajdują się setki krzywych domów. Uważa się, że jest to wynik osuwającego się podłoża lub techniki budowania na palach. Faktem jest jednak, że jest to efekt zamierzony i chodzi o to, aby wciągane liną na haku wielkogabarytowe meble nie obijały muru i nie tłukły okien sąsiadom mieszkającym na niższych piętrach.

Proste, oczywiste, praktyczne. Dla mnie piękne.